14 January 2015

Zeiruangah Dah 1947 Constitution nih Statehood A Kan Pek Lo?(Part-2)

February 12, 1947 ah Burma Proper he I fonh ding in Chin,Kachin le Shan hna nih Panglong khua ah min an rak thut. Hi Panglong minthutnak ah Karen, Naga, Arakan Hill Tracts(Kanpetlet) le Wa an rak I tel lo. Hi Panglong minthutnak ah a tel lomi an duhnak theih khawhnak ding le min a rak thu cang mi an duhnak zong thuk deuh in theih khawhnak caah British cozah nih ‘Frontier Areas Committee of Enquiry’ timi hlathlaitu committee an rak ser. Chairman ah British MP a si mi D.R. Rees-William, member ah Sima Hsinwa(Kachin), Vum Ko Hau(Chin), The Hon. Sawbwa of Mongpawn(Shan), Saw Sankey(Karen)  le Burma Proper lei in minung pali tiin tluk ruang tein an rak thim hna.

Hi committee a hmuitinh bik cu tlangcungmi (Frontier Areas) hna nih Burma Proper he I fonh tikah zeitindah an ram uk an duh ti kherhlai hnu in British Cozah le Burma Cozah sin ruahnak cheuh ding a si. Hi report chirchanh/hrambunh in 1947 Constitution Aung San version zong rak tial a si. Hi report ah kan mah Chinmi nih zeidah kan rak I thim, State or District men dah ti cu fiang ngai in hmuh khawh a si. 19th April, 1947, ah voikhat, 21st April ah voikhat tiin Maymyo ah Chinmi kuzale(representatives) le hi committee an rak I tong hna. Satehood an rak hal lo ning hi atang lei bialehnak ah hin fiang ngai in hmuh khawh a si. Hi report cauk hi vawleicung library ngan bik 'British Library',London ah rel khawh a si. 

Falam lei hruaitu Chief Thang Tin Lian le Za Hre (Lian?) an bialehmi ah:

Chairman(Rees-William): Ka fiang lo ngai mi pakhat a um. Nan ram hi Burma Proper Cozah tang um maw nan duh or Tlangcungmi vial te le Burma Proper I fonh dih in ser mi Cozah tangah dah? Nan Memorandum(cathluan an rak I ken mi) ah khan ‘Federation’ ti a tel fawn,nain zeibantuk cozah dah nan sawh duh timi a fiang lo.

Chief Thang Tin Lian: Memorandum chung kan chim cia bantuk in kan nunphung or phunglam (customs) kan kilven khawh ko ah cun Burma Proper chung luh kan duh ko. (As we have said, in our memorandum, we should like to go into Burma Proper. Only as far as the preservation of Chin customs is concerned we should like to deal with that matter ourselves).

Chairman: Nan nunphung(ancient customs) dah ti lo cun adang I hruai ning vialte cu Burma Proper cozah nih tawlrel lai ti ko?(Apart from ancient customs of the Chins all matters of administration are to be dealt with by the Government of Burma Proper. Do i understand that?). 

Chief Thang Tin Lian: Aw,a si.

Chairman: Cuti a si ah cun Burma chung district pakhat nan si lai maw?

Chief Thang Tin Lian: Aw,kan si lai.

Chairman: Chin Hills hi Burma Proper ah maw a lut lai or Federation chung ah dah? (Should the Chin Hills go into Ministerial Burma or be joined in a federation with Burma and the other Frontier Areas?).

Za Hre (Lian?): Sir, Burma Proper ah kan luh a tha deuh tiah ka ruah.   

Falam lei hruaitu Chief Thang Tin Lian le Za Hre (Lian?) an bialeh mi zoh tikah Statehood cu an rak hal hrim lo ti hmuh khawh a si. Tedim lei , Hakha lei le Kanpetlet lei hruaitu zong nih Statehood cu an rak hal lo. Captain Mang Tung Nung long nih ‘Federation’ chung um kan duh tiah a rak chim,a mah zong nih Statehood cu a rak hal ve hrim lo.  

Hakha lei hruaitu Chief Mang Ling bialehmi ah:

Chairman: Nan memorandum ah pakhat kai fiang lo ngai mi a um. Burma Proper chung district pakhat or pakhatnak tam in um maw nan duh a si lo le tlangcungmi vialte le Proper Burma fonh in sermi Federal Cozah tangah dah um nan duh?

Chief Mang Ling: ‘Federation’ timi literature meaning kan ni fiang lo. Kan mah kan duhmi cu Burma chung district pakhat in um kan duh. (We do not know the literal meaning of ‘federation’. What we want is to join with Burma as a district in Burma).

Tedim lei hruaitu Chief Pum Za Mang bialehmi ah:

Chairman: Nan memorandum ah pakhat kai fiang lo ngai mi a um. Proper Burma chung district pakhat or pakhatnak tam in um maw nan duh a si lo le tlangcungmi vialte le Proper Burma fonh in sermi Federal Cozah tangah dah um nan duh. (There is one point in the memorandum on which we are not quite clear. Do you wish to join Ministerial Burma as a district or districts or do you wish to be administered by Federal Government of all people of Burma?).

Chief Pum Za Mang: Panglong hnatlaknak bantuk in Federation ah um kan duh. (We should like to be in federation according to the Panglong Agreement).

The Honble U Tin Tut(Burma): Panglong hnatlaknak nan zul lo ah cun Burma sin in phaisa lei bawmhnak nan hmu kho sual lai lo ti nan phan caah a si maw?(You seem to be under impression that you will not get any financial assistance from Burma unless you federate under Panglong agreement. Is that so?).

Chief Pum Za Mang: Aw, a si. Hihi kan tih. Kan phunglam or nunphung(ancient customs) kan kilven khawh ah cun Burma Proper he I fonh kan duh ko.

Kanpetlet lei hruaitu Vawmthu Maung bialehmi ah:

Chairman: Kanpetlet hi Burma Proper chung a um maw nan duh or tlangcungmi vialte le Burma fonh mi Federal cozah chungah dah?

Vawmthu Mawng: ‘Federation’ chungah um kan duh deuh ko. Nain phaisa lei le communication lei harnak kan ngei caah Burma Proper chungah um kan duhnak a si.   

Tedim lei hruaitu Captain Mang Tung Nung bialehmi:

Chairman: Burma Proper chung um maw nan duh or acung lei ka chim cia mi ‘Federation’ chung ah dah?

Captain Mang Tung Nung: ‘Federal’ chungah um kan duh ko.

Acunglei kan pupa hna nih bia an rak let mi hna zoh tikah 'Statehood' cu an rak hal hrim lo ti cu fiang ngai in hmuh khawh a si. An mah tein 'District' an rak i thim. Statehood an rak hal lo long si loin 'Federation' hmanh an rak hal lo. Chairman pa a biahal mi zoh tikah kan kong a kan ruat ngai in a lang, 'Burma Proper chung um maw nan duh or Federation chung dah' timi a hal nolh leng mang hna. Captain Mang Tung Nung long nih 'Federation' chung um kan duh tiah fek tein a chim ngam. 

Hi report hi Panglong Agreements nak in 1947 Constitution tialnak ah abiapi deuh ah an chiah kho. Aruang cu Panglong conference ah cun kan mah Chinram in minung pali(?) an ruahnak long an lak. Nain,hi report ah cun hruaitu an tling dih ngawt: Hakha,Falam,Tedim, Kanpetlet,Siyin, Lakher,Lunpu Mro(Mara?) le Khumi hruaitu dih lak 35 leng an si hna. Kan pupa hna an bialehmi zoh tikah phaisa lei bawmhnak an rak herh tuk ruang deuh ah 'District' men in Burma chung luh an rak i thim hi a si kho. Hiti 'District' long kan rak i thim ko nain 1947 Constitution Chan Htoon version ah 'Special Division' an kan pek hi cu kan van a tha ti awk lei a si. 

Note: Laiholh in ka let mi ah ka khen khawh lonak a um kho. Abik in 'customs' timi kha laiholh in let ka harh pah caah 'phunglam or nunphung' tiin ka let. 

No comments:

Post a Comment